فاطمه علی اصغری- وقف یکی از مهمترین موضوعاتی که در جامعه اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار است و بسیاری از افراد در جهت انجام امور خیر در کشورمان بخش یا همه اموال خود را وقف می‌کنند البته در این میان برخی معتقدند که این روزها به دلیل مشکلات اقتصادی وقف در کشورمان کمرنگ شده است موضوعی که حجتالاسلام علی محمدی رئیس سازمان اوقاف در گفت و گو با بازخوان آن را رد کرد و بر آن تاکید کرد که اتفاقا وقف در شرایط امروز جامعه با روش و متد جدیدی در حال انجام است.
مشروح گفت و گو سایت بازخوان با حجتالاسلام علی محمدی رئیس سازمان اوقاف و امورخیریه به شرح زیر است:
بازخوان: امکان دارد در ابتدا خدمات وقف را برای مردم و جامعه تشریح کنید و اینکه سازمان اوقاف چه خدماتی را به مردم ارائه میدهد؟
محمدی: وقف در ابعاد مختلفی در شئونات زندگی مردم نقش داشته و خدماتی را ارائه کرده است.
وقف امروز در بعد مسائل دینی، اجتماعی، بحث سلامت و آرامش روحی و روانی و ایجاد انس و و وحدت مردم به یکدیگر نقش مهمی داشته و در این راستا اقدامات موثری انجام داده است.
بازخوان: بعضی‌ها معتقدند که در شرایط فعلی جامعه موضوع وقف از اهمیت بسیار کمی برخوردار است آیا این موضوع صحت دارد؟ در شرایط فعلی اصلا کسی وقف میکند؟
محمدی: بازار تهران، شیراز، اراک و برخی از بازارهای قدیمی کشور عمدتا موقوفه هستند از این رو مراکز تجاری و اقتصادی کشور از ابتدا موقوفه بودند و مردم از این طریق داد و ستد انجام میدهند و زندگی خود را سپری می‌کنند از این رو این مصداقها از خدمات وقف است.
در حال قضیه وقف به مانند آب است و همانطور که ماهی به آب احتیاج دارد ما هم به خوبی شاهد هستیم که وقف در کشور ما در موضوعات مختلف وجود دارد ولی باز ما میگوییم وقف چه اهمیتی دارد.
این موضوع که برخی میگیوند وقف قدیمی شده است درست نیست چرا که وقف حکم الهی است و حکم الهی هیچوقت قدیمی نمیشود از این رو طبق آمار و ارقامی که ما در اختیار داریم از اول انقلاب تا پایان سال ۸۸ حدود ۱۳ هزار ۵۰۰ موقوفه توسط مردم وقف شده است و از سال ۸۹ تا به امروز نیز به دلیل اینکه ما ترویج و تبلیغ وقف را یکی از اولویتهای خود قرار دادیم بیش از ۱۵ هزار موقوفه در سراسر کشور ایجاد شده است که این امر به دلیل تبلیغ، اطلاعرسانی و مشاوره به مردم است از این رو آمارهای موجود حکایت از این دارد که وقف کهنه نشده است و مردم نسبت به وقف علاقمند هستند و اگر ضعفی وجود دارد از طرف ماست چراکه این حکم الهی را درست تبلیغ نکردیم چرا که ما اگر به مردم درست مشاوره دهیم مردم علاقمند به وقف هستند و ما براین موضوع دلیل داریم و اسناد و مدارک آن هم موجود دارد چنانکه در مدت ۸ سال اخیر مردم بیشتر از ۳۰ وقف کردند.
ممکن است برخیها شبهه کنند که وقفهای صورت گرفته خرده ریز هستند اما اینطور نیست چنانکه ما در سال گذشته موقوفی داشتیم به ارزش ۱۰۰ میلیاردتومان که امسال نیز دوباره خیر دیگری به همین مقداری وقفی را انجام داده است از این رو باید گفت که وقف در بین مردم فراموش نشده است.
متاسفانه یک نکتهای دانسته و ندانسته در بین مردم رواج پیدا کرده است که باید آن را شفاف کنم و بگویم اینکه می‌گویند اگر وقف کنیم سازمان اوقاف آن را از ما میگیرد درست نیست و دروغ و تهمت است و ما تا به امروز به بیش از ۱۳۰۰ نفر حکم تولیت دادیم و در سطح کشور بیش از ۸ هزارو ۲۰۰ متولی داریم که خودشان موقوفاتشان را اداره می‌کنند و درآمد و هزینههایشان با خود آنهاست از این رو اگر می‌گویند وقف کنیم اوقاف از ما میگیرد تهمت است و صحت ندارد و ما آن را تکذیب میکنیم.
یکی از احکام الهی و کارهای خیری که خیر و راغب حق دارد مدیریت سرمایه را به دست خودش نگه دارد وقف است و کسی که وقف کند مالکیت از وی سلب می‌شود ولی میتواند مدیریت را در دست خود نگه دارد یعنی تولیت، روندی که ما در سایرامور خیر نداریم اما در مورد وقف این موضوع وجود دارد و واقف میتواند وقف کند و در وقفنامه هم قید کند که مدیریت و تولیت اموال برعهده خودش باشد تا زمانی که زنده است و بعد از مرگ نیز این امکان وجود دارد که فرزندان وی این رویه را ادامه دهند.
ما به خیرین و واقفان میگوییم که به خودتان اطمینان دهید از این رو وقف کنید و مدیریت آن را برعهده بگیرید روندی که به لحاظ شرعی و قانونی امکان دخالت هیچ کس و ارگانی را فراهم نمیکند چرا که تولیت برعهده واقف، فرزندان و یا شخص ناظر است.
بعضی‌ها می‌گویند اگر ما وقف کنیم شاید در زندگیمان دچار مشکل شویم و فرزندانمان به توجه نکنند از این رو در این مواقع ما میگوییم فرد شرط کند تا زمانی که زنده است خود و همسرش از مال وقفی استفاده کند و بعد از اینکه از دنیا رفتند به نیت واقف عمل شود.
کسانی که شایعات و حرفهای ناروا را درباره وقف مطرح می‌کنند معمولا افرادی هستند که تخلف می‌کنند از این رو اگر کسی برخلاف وقفنامه عمل کند قانون برای ما وظیفه مشخصی را تعیین کرده است که باید با متخلف برخورد کنیم روندی که به نفع واقف است تا از حق و حقوق وی دفاع شود و به نیت وی عمل شود و سرمایه وقف از بین نرود و دچار حوادث خاصی نشود.
بازخوان: بعضا ما در خبرها میشنویم که فردی برای مبارزه با استکبار جهانی، علم و فناوری و یا وقف مشارکتی انجام داده است نحوه انجام اینگونه وقفها را برای ما تشریح میکنید؟
محمدی: این نوع وقفها وجود دارد مثلا در استان همدان فردی یک آپارتمان را برای مبارزه با استکبار ستیزی وقف کرد یا در سال گذشته شخصی در استان فارس املاکی را برای کمک به دانش هستهای وقف کرد.
در استان خراسان رضوی نیز جمعی از جوانان و خیرین برای تولید علم و فناوری وقفی انجام دادند که بسیار حائز اهمیت است.
درباره وقف جمعی نیز باید بگویم وقف جمعی ایده خوبی است ولی متاسفانه خیلی به آن توجه نشده است از این رو انتظار داریم اصحاب رسانه این موضوع را تشریح کنند.
وقف جمعی هم به لحاظ قانونی از سوی مجلس تصویب شده و هم شورای نگهبان به لحاظ شرعی آن را تایید کرده است از این رو ما در راستای تحقق این نوع وقف کارهایی را آغاز کردیم و به عنوان مثال بیمارستانهایی برای بیماران صعبالعلاج در استانهای فارس، تهران و مرکزی قرار دادیم تا هرکس به اندازه توان خود در حد جزئی و کلان کمکی را انجام دهد و وقتی این کار انجام شد تمامی اسامی واقفان اطلاعرسانی می‌شود.
در حال حاضر ما در شیراز، تهران و استان مرکزی وقف جمعی را آغاز کردیم که خوشبختانه کارها در این زمینه در حال پیشرفت است.
وقف جمعی در موضوعات مختلف قابل تحقق است از این رو انتظار داریم در این مسیر اصحاب رسانه ما را یاری کنند.
بازخوان: در خبرها آمده است که فردی ۱۲۰ میلیارد از اموال خود را وقف کرده و یا شخص دیگری باغ انجیر خود را وقف کرده است آیا این اخبار صحت دارد و در چند سال اخیر مردم بیشتر در چه مواردی وقف انجام دادند؟
محمدی: از نظر بنده ما باید به وقف مردم جهت دهیم تا آنها باتوجه به اقتضائات امروز جامعه وقف خود را انجام دهند از این رو یکی از مسائل مهم امروز جامعه مسئله درمان، بهداشت و حفظ سلامت مردم است که به خوبی میتوان از مسئله وقف برای آن استفاده کرد.
پژوهش علوم جدید مثل علوم انسانی، تبلیغ دین به شکل مدرن و با شیوه متناسب امروز جامعه درفضای مجازی بسیار خوب است و ما میتوانیم موقوفاتی را برای حمایت از یک رسانه و شخص داشته باشیم و از یک روزنامه خوب یا یک مجموعه فضای مجازی به وسیله وقف حمایت کنیم تا به اهداف مدنظر خود و جامعه دست پیدا کنیم.
بازخوان: لایحه بودجه سال ۹۷ از سوی رئیسجمهور به مجلس ارائه شده است آیا از میزان بودجه سازمان اوقاف اطلاع دارید چرا که همواره نقدهایی درباره کمبود بودجه این سازمان وجود دارد؟
محمدی: بنده از میزان بودجه اختصاص یافته به سازمان اوقاف در سال ۹۷ اطلاع دارم اما نکتهای که باید به آن اشاره کنم این است که یک بخشی از اعداد و ارقامی که در ردیف سازمان اوقاف گذاشتند به مواردی چون مدارس اهل سنت اختصاص پیدا کرده و شنیدم رقمی را برای این بخش در بودجه درنظر گرفتند که یک ریال از آن هم به سازمان اختصاص پیدا نمیکند و ما فقط نقش واسطه داریم.
در حال حاضر حدود ۲۵ هزار هکتار از اموال موقوفه در اختیار دولت وارگانها و نهادهای مختلف قرار دارد که بدون شک درآمدی از آنها نصیب سازمان نمیشود.
اگر بودجه تمام مراکز دینی و فرهنگی را یک جا جمع کنیم و با بودجه کل کشور مقایسه کنیم متوجه خواهیم شد که این بخش بودجه ناچیزی دارد و ما نباید این موضوع را نادیده بگیریم چرا که یکی از مسائل حاکمیت این است که نسبت به مسائل دینی و فرهنگی مردم توجه کند و اگر این موضوع در کشور نباشد باید سوال شودو علت آن را بدانیم.
بازخوان: سازمان اوقاف درزلزله اخیری که در کرمانشاه رخ داد چه اقداماتی را انجام داد؟
محمدی: یکی از موضوعاتی که امکانپذیر است و مردم مسئولین ما باید درباره آن فکرکنند ایجاد موقوفات جدید برای حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله است که بدون شک باید تدبیری برای ان اتخاذ شود.
بازخوان: چرا خانههای وقفی با قیمت ارزانتری به نسبت قیمتی که دارند فروخته میشوند؟
محمدی: نکتهای در بحث وقف وجود دارد و این است که تمام املاک و اموال خصوصی منابعش به جیب اشخاص خاص است اما درآمد املاک و اموال موقوفه به جیب همه مردم میرود.
برخی فکر می‌کنند درآمد اوقاف از سوی این سازمان خرج می‌شود ولی ما به نیت واقف عمل میکنیم وطبق درخواست وی عمل میکنیم.
بازخوان: اوقاف درباره مبالغی که به اماکن زیارتی واریز می‌شود چه رویکردی اتخاذ میکند؟
محمدی: هدایا و نذوراتی که مردم به امامزادگان میدهند در قالب قبوض و پولهای نقد است که مستندات آن نیز وجود دارد و ما بعد از جمعآوری آنها ۴۰ درصد را برای آبادانی همان امامزاده و ۳۰ درصد را برای امور جاری مثل پول آب، برق و خادمان و ۲۰ درصد برای فعالیتهای فرهنگی امامزاده قرار میدهیم و ۱۰ درصد نیز در قالب ارائه خدمات به امامزادگان اختصاص پیدا میکند، روندی که حساب وکتاب آن روشن است و ما حاضریم آن را به مردم و نهادهای مسئول ارائه دهیم.
بازخوان: ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید؟
محمدی: ممنون از شما.
