محسن مرعشی- مردی که احساساتش در کف دستانش است. وقتی از دوران جوانی و رفت و آمدهایش از گرگان به تهران می گفت، اشک از چشمانش جاری شد و با بغضی در گلو حرف می زد. هوشنگ گلمکانی; دبیر شورای نویسندگان مجله ی فیلم و یکی از بنیانگذران این قدیمی ترین مجله ی فیلم پس از انقلاب ایران است. همچنین وی را به عنوان منتقد، روزنامه نگار و مترجم سینما می شناسیم که آثاری چون سینما پارادیزو و پاریس،تگزاس را ترجمه کرده است. گلمکانی عضو هیئت داوران جشنوار های متعدد داخلی و خارجی فیلم بود و در رزومه ی کاری او افتخارات زیادی دیده می شود. مستند معروف گنگ خوابدیده ساخته ی اوست. در حاشیه ی شب سینمای ایران با وی گفتگویی کرده ام که مروری بر آن خالی از لطف نیست.
-جناب استاد گلمکانی، جایگاه سینمای ما را در دنیا چگونه می بینید؟
سینمای ما جایگاه معتبری دارد و لا اقل در ۲۵ سال اخیر در دنیا شناخته شده است. گرچه حضور در بازارهای فیلم و اکران عمومی در سینماها، نیاز به مناسبات پیچیده ای دارد. اما بخش هنری و فرهنگی سینمای ایران در همه جای دنیا شناخته شده است.
-آیا این را باید مدیون حضور در جشنواره ها بود؟
کمتر جشنواره ای در دنیا برگزار می‌شود که فیلمی از سینمای ایران در آن نباشد. انگار اگر جشنواره ای بدون سینمای ایران برگزار شود ناقص است. به هر حال آمار جایزه های جهانی که سینمای ایران گرفته است از حساب خارج شده. زمانی بود که با یک ویترین کوچک می شد تمام جایزه ها را جمع کرد، اما حالا یک موزه ی بزرگ هم برای تمام جوایز سینمای ایران جا ندارد.
-شما آثار سینماگران بزرگی چون کیارستمی، مخملباف، سینایی، عیاری و امیر نادری را نقد کردید! فکر می‌کنید نقد شما و همکاران شما چقدر در روند سینمای ما تاثیر داشته است؟
ما می توانیم فیلم ها را به دو دسته ی سینمای جریان اصلی یا بدنه و سینمای هنری تقسیم کنیم. البته ممکن است کسانی این تقسیم بندی را قبول نداشته باشند.سینمای تجارتی و جریان اصلی جواب خود را از گیشه، مردم و آمار فروش می گیرد. اما سینمای فرهنگی و هنری جواب خود را از نقد و جشنواره ها می گیرد. بنابر این، نقد فیلم در بخش فرهنگی سینمای ایران در همه جای دنیا تأثیر روشن داشته است، اما مقدار این تاثیر قابل اندازه گیری نیست.
-چقدر در این سال ها جای فیلم های خارجی در سینمای ما خالی است و این چه تاثیری در سینمای ما داشته است؟
ما نمی توانیم بگوییم بخشی از سینما را لازم داریم و باقی آن را نمی خواهیم. این یک فقدان است که در پرده های سینمای ایران فیلم خارجی نمایش داده نمی شود. اما خوشبختانه تکنولوژی به کمک دوستداران سینما آمده و امروزه برخلاف سی – چهل سال قبل، حتی اگر فیلمی مجوز نگیرد و برای آن پروانه صادر نشود و در روی پرده ها به نمایش در نیاید، علاقه مندان سینما در اقیانوس بیکران فضای مجازی، می توانند فیلم ها را ببینند. گرچه تجربه ی فیلم دیدن در جمع و در یک سالن سینما، یک تجربه ی جهانی است و لازم است. یکی از کمبودهای سینما در ایران، همین فقدان فیلم های خوب خارجی روی پرده های عمومی است.
-تکلیف این ممیزی ها چیست؟ و چه تأثیری در سینمای ما می گذارد؟
ممیزی ها فیلمساز را محافظه کار می کند و دچار خودسانسوری می شوند! ممکن است در جاهایی این محدودیت ها منجر به خلاقیت شود، ولی خیلی جاها مانع است و اصلاً نمی توان از سانسور دفاع کرد! سانسور یعنی بازدارندگی و این برای هنرمند یک آفت است!
